Ví (Wallet) Web3 Là Gì? So Sánh Các Loại Ví Web3
Ví Web3 là chìa khóa của người dùng đối với blockchain — cho phép bạn truy cập và tương tác với các ứng dụng phi tập trung, lưu trữ tài sản kỹ thuật số (như NFT) và tiền điện tử, v.v.
Trong bài đăng trên blog này, tôi sẽ đi sâu vào mọi thứ bạn cần biết về ví web3, như đề cập đến ví web3 là gì, các loại ví khác nhau là gì và tại sao chúng đều quan trọng trong việc cho phép khả năng truy cập vào blockchain. Tôi cũng sẽ giới thiệu ngắn gọn cách bắt đầu sử dụng ví web3 phù hợp nhất với nhu cầu của bạn (hoặc nhu cầu của người dùng của bạn).
Ví Web3 là gì?
Ví web3 (hoặc ví tiền điện tử) là một ví kỹ thuật số (digital wallet) hoặc vật lý, lưu trữ khóa riêng (private key) của bạn, được sử dụng để tương tác với các mạng blockchain và ứng dụng phi tập trung (DApp), cung cấp một cách an toàn để quản lý tiền điện tử (cryptocurrency) và các tài sản dựa trên blockchain, như NFT.
Private Key là một mã code nhất được tạo cho mỗi ví và được yêu cầu khi truy cập vào tiền và tài sản được lưu trữ trong ví đó. Nếu không có private key, bạn không thể truy cập hoặc chuyển tài sản kỹ thuật số được lưu trữ trong ví.
Ví Web3 cũng cho phép nhận dạng kỹ thuật số (digital identity), cung cấp cho người dùng một bộ khóa mã hóa duy nhất – được gọi là “Private key” và “Public Key” được sử dụng để chứng minh quyền sở hữu và kiểm soát tài sản kỹ thuật số.
“Private key” và “Public Key” trong ví web3 là gì?
Private key là một phần thông tin bí mật được sử dụng để chứng minh quyền sở hữu tài sản kỹ thuật số. Nó được sử dụng để ký các giao dịch được gửi tới blockchain và chỉ chủ sở hữu tài sản kỹ thuật số mới biết.
Public key là một phần thông tin được sử dụng để chứng minh rằng giao dịch đã được ký bở chủ sở hữu tài sản kỹ thuật số. Nó được sử dụng để xác minh tính xác thực của các giao dịch và có thể được chia sẻ công khai.
Ví web3 hoạt động như thế nào?
Khi người dùng tạo ví web3, họ sẽ được cấp một private key duy nhất được sử dụng để chứng minh quyền sở hữu tài sản kỹ thuật số của họ. Private key này sau đó được sử dụng để tạo public key tương ứng, có thể được sử dụng để xác minh tính xác thực của giao dịch. Bằng cách sử dụng các khóa này cùng nhau, ví web3 có thể kích hoạt nhận dạng kỹ thuật số và chứng minh quyền sở hữu tài sản kỹ thuật số một cách an toàn và phi tập trung.
Ví Web3 cũng cho phép nhận dạng kỹ thuật số bằng cách cung cấp cho người dùng một địa chỉ duy nhất, còn được gọi là “địa chỉ công cộng (public address)”, có thể được sử dụng để nhận tài sản kỹ thuật số. Địa chỉ này được lấy từ public key và có thể được chia sẻ công khai, cho phép người khác gửi tài sản kỹ thuật số đến ví của người dùng. Bằng cách cung cấp một địa chỉ công khai duy nhất, ví web3 có thể cho phép nhận dạng kỹ thuật số và chứng minh quyền sở hữu tài sản kỹ thuật số một cách an toàn và phi tập trung.
Địa chỉ công khai này cũng có thể được liên kết với một dịch vụ tên phi tập trung — giúp người khác ghi nhớ và tương tác với khóa công khai của ví của bạn dễ dàng hơn. Ví dụ: đối với blockchain Ethereum, bạn có thể đăng ký miền .eth vào ví của mình thông qua Ethereum Name Service (ENS). Bằng cách này, ai đó có thể gửi tài sản kỹ thuật số đến ví của bạn bằng cách “gửi địa chỉ” đến miền .eth rất dễ nhớ, thay vì public key của bạn — là một chuỗi các số và chữ cái ngẫu nhiên.
Các tính năng chính của ví Web3
Mặc dù một số tính năng có thể khác nhau giữa các ví, nhưng hầu hết các ví Web3 đều có một bộ các tính năng chính:
- Hỗ trợ đã tài sản và đa chuỗi: Hỗ trợ nhiều mạng lưới blockchain và tài sản kỹ thuật số, bao gồm tiền điện tử và NFT.
- Hợp đồng thông minh và khả năng tương tác DeFi: Tạo điều kiện cho các tương tác liền mạch với hợp đồng thông minh, giúp người dùng truy cập vào DApp, sàn giao dịch phi tập trung, thị trường và các ứng dụng dựa trên blockchain khác.
- Giao dịch ngang hàng: Cho phép người dùng gửi và nhận tài sản kỹ thuật số mà không cần các dịch vụ tập trung hoặc trung gian.
- Bảo mật: Một ví Web3 tốt phải cung cấp khả năng bảo mật mạnh mẽ và triển khai các kỹ thuật mã hóa để bảo vệ cụm từ hạt giống và khóa riêng khỏi các mối đe dọa tiềm ẩn. Một số cũng bao gồm thông báo và cảnh báo về các trang web và hợp đồng thông minh có khả năng gây hại.
- Tính ẩn danh: Mặc dù hầu hết các giao dịch blockchain đều có sẵn công khai, nhưng người dùng có thể tạo ví Web3 mà không cần chia sẻ dữ liệu nhạy cảm hoặc thông tin cá nhân.
Các loại ví web3 khác nhau gì?
Không phải tất cả các ví Web3 đều được xây dựng giống nhau và ngày càng có nhiều tùy chọn hơn để người dùng truy cập và tương tác với blockchain tùy theo nhu cầu của họ.
Để hiểu rõ hơn về điều này, chúng ta hãy xem xét các loại ví web3 khác nhau, trường hợp sử dụng của chúng là gì và tại sao chúng lại quan trọng. Tuy nhiên, hãy nhớ rằng có sự chồng chéo giữa các danh mục khác nhau. Ví dụ: một số ví Web3 như MetaMask có sẵn dưới dạng cả ví web và ví di động, đồng thời cung cấp hỗ trợ cho các ví phần cứng như Trezor và Ledger.
Ví Custodial (Lưu Ký) và Non-custodial (Không Lưu Ký)
Ví tiền hoá không lưu ký (Non-custodial Wallet) là gì?
Ví non-custodial là ví mà chỉ người sở hữu mới thực sự sở hữu và kiểm soát các private key. Đối với những người dùng muốn kiểm soát tiền của họ, ví non-custodial là lựa chọn tốt nhất. Vì không có trung gian nên bạn có thể giao dịch tiền mã hóa trực tiếp từ ví của mình. Đây là một lựa chọn an toàn mà hầu hết các nhà giao dịch và nhà đầu tư sử dụng. Tuy nhiên, bạn phải quản lý các khoá của mình và đặc biệt phải ghi nhớ cụm từ hạt giống (seed phrase).
Bạn sẽ cần một ví non-custodial khi tương tác với sàn giao dịch phi tập trung (DEX) hoặc ứng dụng phi tập trung (các DApp). Uniswap, SushiSwap và PancakeSwap là những ví dụ phổ biến về các sàn giao dịch phi tập trung yêu cầu ví non-custodial.
Trust Wallet và MetaMask là những các nhà cung cấp dịch vụ ví non-custodial hàng đầu hiện nay. Nhưng hãy nhớ rằng với những ví này, bạn hoàn toàn chịu trách nhiệm giữ an toàn cho seed phrase và private key của mình.
Ví tiền mã hóa lưu ký (custodial wallet) là gì?
Như tên gọi, ví custodial là một nơi “giữ dùm” chữ ký cho bạn. Điều này có nghĩa là bên thứ ba sẽ thay mặt bạn giữ và quản lý các private key của bạn. Nói cách khác, bạn sẽ không có toàn quyền kiểm soát tiền của mình – cũng như khả năng ký kết các giao dịch. Nhưng sử dụng dịch vụ custodial wallet không nhất thiết là một điều xấu.
Trong những ngày đầu tiên của Bitcoin, tất cả người dùng phải tạo và quản lý ví cũng như private key của riêng họ. Mặc dù việc “là ngân hàng của chính bạn” mang lại rất nhiều lợi ích, nó có thể gây bất tiện và thậm chí rủi ro cho những người dùng ít kinh nghiệm. Nếu private key của bạn bị xâm phạm hoặc bị mất, bạn sẽ vĩnh viễn mất quyền truy cập vào tài sản tiền mã hóa của mình. Các báo cáo phân tích blockchain cho thấy hơn 3 triệu BTC có thể đã bị mất vĩnh viễn.
Cũng có những trường hợp những người thừa kế tiền mã hóa không thể truy xuất được bởi vì các private key được nắm giữ bởi một mình chủ sở hữu tiền mã hóa ban đầu. Bạn có thể ngăn những sự cố như vậy xảy ra bằng cách chia sẻ quyền truy cập vào tài sản của mình với một bên lưu ký.
Ngay cả khi bạn quên mật khẩu trao đổi tiền mã hóa, bạn vẫn có thể truy cập vào tài khoản và tài sản của mình bằng cách liên hệ với bộ phận hỗ trợ khách hàng. Tuy nhiên, nếu bạn đang sử dụng ví không lưu ký, bạn phải có trách nhiệm giữ an toàn cho tiền mã hóa của mình.
Vì vậy, trong nhiều trường hợp, có thể tin tưởng vào dịch vụ ví custodial . Tuy nhiên, điều này cũng có nghĩa là bạn đang ủy thác các private key của mình cho một bên thứ ba. Đó là lý do tại sao việc chọn một sàn giao dịch hoặc nhà cung cấp dịch vụ đáng tin cậy là một việc quan trọng.
Ví nóng vs. Ví lạnh
Ví nóng hay ví mềm là gì?
Ví nóng là một loại ví web3 được kết nối với internet. Điều này cho phép dễ dàng truy cập và quản lý số tiền được lưu trữ trên ví, nhưng cũng khiến ví dễ bị hack và các mối đe dọa bảo mật khác. Ví nóng thường được sử dụng để lưu trữ một lượng nhỏ tiền điện tử thường xuyên được giao dịch hoặc chi tiêu, trái ngược với ví lạnh ngoại tuyến và được sử dụng để lưu trữ lâu dài số lượng lớn.
Mặc dù chức năng vẫn giữ nguyên nhưng cũng có sự khác biệt giữa ví máy tính để bàn và ví di động (mặc dù một số có thể được truy cập trên cả hai):
Desktop Wallet – Ví Máy Tính Để Bàn
Ví máy tính để bàn là một loại ví web3 được cài đặt trên máy tính hoặc máy tính xách tay. Những ví này cho phép người dùng lưu trữ, quản lý và giao dịch tiền điện tử của họ trực tiếp từ máy tính để bàn hoặc máy tính xách tay của họ. Chúng có thể là ví dựa trên phần mềm, trong đó người dùng tải xuống ứng dụng ví và cài đặt nó trên thiết bị của họ hoặc ví dựa trên web có thể được truy cập thông qua trình duyệt. Ví máy tính để bàn được coi là an toàn hơn ví trực tuyến, nhưng kém an toàn hơn ví phần cứng vì chúng được kết nối với Internet và có thể dễ bị tấn công bằng hack, phần mềm độc hại hoặc lừa đảo.
Ví web
Các ví web thường hoạt động thông qua giao diện trình duyệt, cho phép người dùng truy cập trực tuyến các khoản tiền mã hóa mà họ nắm giữ. Hầu hết các ví web ngày nay cũng có sẵn dưới dạng ví di động. Mặc dù thuận tiện, người dùng phải thận trọng khi kết nối ví của họ với nền tảng DeFi và DApp. Tương tác với các trang web độc hại hoặc hợp đồng thông minh có thể khiến tài sản của bạn gặp rủi ro.
Ví di động
Ví di động là một loại ví web3 được thiết kế để sử dụng trên thiết bị di động, chẳng hạn như điện thoại thông minh hoặc máy tính bảng. Những ví này cho phép người dùng lưu trữ, quản lý và giao dịch tiền điện tử trực tiếp từ thiết bị di động của họ. Chúng có thể là ví dựa trên phần mềm, trong đó người dùng tải xuống ứng dụng ví từ cửa hàng ứng dụng và cài đặt nó trên thiết bị của họ hoặc ví dựa trên web có thể được truy cập thông qua trình duyệt di động. Ví di động rất thuận tiện khi sử dụng vì chúng cho phép người dùng truy cập vào tiền của họ bất kỳ lúc nào và ở đâu, nhưng chúng được coi là kém an toàn hơn ví phần cứng vì chúng được kết nối với internet và có thể dễ bị hack, phần mềm độc hại hoặc tấn công lừa đảo.
Ví dụ về ví nóng hoặc ví phần mềm
- Coinbase Wallet (khác với ví Coinbase Exchange là ví custodial)
Ví Lạnh hay Ví Cứng Là Gì?
Ví lạnh hay còn gọi là ví trữ lạnh là loại ví web3 không được kết nối với internet. Phương thức lưu trữ ngoại tuyến này cung cấp mức độ bảo mật cao cho số tiền được lưu trữ trên ví, vì tin tặc khó truy cập vào tiền hơn nhiều. Ví lạnh thường được sử dụng để lưu trữ lâu dài một lượng lớn tiền điện tử không được giao dịch hoặc chi tiêu thường xuyên.
Ví lạnh thường đồng nghĩa với ví phần cứng. Ví phần cứng là các thiết bị vật lý, như ổ USB, lưu trữ khóa riêng của người dùng. Ví phần cứng là như Ledger có độ bảo mật nâng cao và nhược điểm là đòi hỏi phải lưu trữ vật lý và tăng khó khăn trong việc truy cập tiền.
Ví dụ về ví lạnh hoặc ví phần cứng:
Ví Hợp Đồng Thông Minh (Smart Contract Wallet )
Ví hợp đồng thông minh là gì?
Hầu hết các ví web3 thông thường đều là Tài khoản thuộc sở hữu bên ngoài – Externally Owned Accounts (EOA), nghĩa là chúng được kiểm soát bằng private key (bạn có thể coi đó là một dạng mật khẩu). Mặt khác, ví hợp đồng thông minh được xây dựng dựa trên hợp đồng thông minh, cho phép thực hiện chức năng bảo mật mà ví EOA không có. Điều này được thực hiện nhờ một khái niệm gọi là trừu tượng hóa tài khoản (account abstraction).
Nếu ví được kiểm soát bởi hợp đồng thông minh thì nó sẽ được lập trình bởi mã code của hợp đồng thông minh đó. Điều này cho phép lập trình các tính năng vào ví như khôi phục thông qua mạng xã hội, giới hạn chuyển khoản và đóng băng tài khoản để tăng cường khả năng sử dụng và bảo mật.
Ví Multi-Sig (còn gọi là Multi-Signature)
Ví multisig là gì?
Ví Multisig là ví hợp đồng thông minh yêu cầu nhiều chữ ký để ủy quyền giao dịch, cho phép tăng cường bảo mật cho tiền hoặc tài sản được lưu trữ trong ví. Ví Multisig được quản lý bởi các bên thứ ba đáng tin cậy — như bạn bè, gia đình hoặc đồng nghiệp — cần phê duyệt giao dịch để giao dịch được thực hiện.
Điều này khiến kẻ xấu khó hack tài sản trong ví của bạn hơn vì họ cần có quyền truy cập vào địa chỉ ví của mỗi bên (hoặc đa số, nếu ví multisig yêu cầu đa số chữ ký).
Ưu điểm bao gồm một lớp bảo mật bổ sung, nhưng nhược điểm bao gồm nhu cầu nhiều bên ký xác nhận vào các giao dịch, điều này có thể làm chậm quá trình.
Ví dụ về hợp đồng thông minh và ví multisig
Ví MPC
Ví MPC là gì?
Tính Toán Đa Bên – Multi-Party Computation, hay MPC, cho phép hai hoặc nhiều bên tính toán mà không tiết lộ bất kỳ thông tin cá nhân nào cho nhau.
Trong web3, ví MPC thay thế khóa riêng của ví bằng nhiều “chia sẻ bí mật” được tạo độc lập. Điều này mang lại tùy chọn tự lưu giữ an toàn cho người dùng vì bạn không cần lo lắng về việc mất khóa riêng hoặc cụm từ hạt giống.
Ví dụ về Ví MPC
Danh sách 10 ví Web3 hàng đầu
Có rất nhiều ví web3 mà người dùng có thể lựa chọn dựa trên nhu cầu của mình, mỗi ví đều có những tính năng riêng. Một số ví dụ phổ biến nhất theo cách sử dụng bao gồm:
- Coinbase Wallet
- MetaMask Wallet
- Phantom Wallet
- Rainbow Wallet
- Trust Wallet
- Frame Wallet
- Safe
- Argent Wallet
- Biconomy Wallet
- ZenGo Wallet
Kết luận: Ví web3 nào tốt nhất?
Ví web3 tốt nhất dành cho bạn sẽ tùy thuộc vào nhu cầu và sở thích cụ thể của bạn:
Nếu bạn đang tìm kiếm sự bảo mật tối đa và khả năng lưu trữ lâu dài cho số lượng lớn tiền điện tử hoặc tài sản kỹ thuật số có giá trị thì phần cứng hoặc ví lạnh có thể là lựa chọn tốt nhất. Các tùy chọn bao gồm Ledger, SafePal và Trezor.
Nếu bạn cần một chiếc ví thuận tiện sử dụng và có thể truy cập từ mọi nơi thì một ví nóng cho cả thiết bị di động và máy tính để bàn sẽ phù hợp hơn. Các tùy chọn bao gồm Ví MetaMask, Trust, Phantom và Ví Rainbow.
Đối với các tổ chức và các trường hợp sử dụng kỹ thuật đòi hỏi mức độ bảo mật cao hơn, có các giải pháp như ví multisig.
Đối với các công ty muốn người dùng dễ dàng tham gia bất kể trải nghiệm web3, và giảm thiểu rủi ro mất tài khoản do quên hay hack thì ví hợp đồng thông minh và email như DOSafe (ví của công ty tui) và Magic là một lựa chọn tuyệt vời.
Cuối cùng, ví web3 tốt nhất dành cho bạn sẽ phụ thuộc vào trường hợp sử dụng cụ thể của bạn cũng như mức độ bảo mật và kiểm soát mà bạn cảm thấy thoải mái. Điều quan trọng nữa là phải xem xét mức độ tin cậy của bạn đối với nhà cung cấp ví, liệu đó có phải là nguồn mở và có lịch sử bảo mật tốt hay không.
Tôi hy vọng bài đăng trên blog này đã giúp bạn hiểu các loại ví web3 khác nhau là gì, chúng được sử dụng để làm gì và loại nào có thể phù hợp nhất với bạn tùy thuộc vào nhu cầu của bạn.
